Tuyển tập "Trời xanh của mỗi người": Khi chất thi sĩ của Xuân Quỳnh đặt cạnh bản năng người mẹ

Nhắc đến Xuân Quỳnh độc giả thường nhớ đến một nữ thi sĩ với những bài thơ tình nồng nàn, tha thiết. Với "Trời xanh của mỗi người", chúng ta sẽ được tiếp cận gia tài văn học trọn vẹn của Xuân Quỳnh với mảng đề tài viết cho thiếu nhi mà nữ thi sĩ đã gửi gắm tình yêu, nhiệt huyết sáng tạo. 

Với Xuân Quỳnh, viết cho thiếu nhi đầu tiên là viết cho con, viết vì con, viết về con. Những sáng tác đó trở thành món quà chung cho các em.  

Cuốn sách "Trời xanh của mỗi người" do NXB Kim Đồng phát hành. (Ảnh: NXB Kim Đồng)

"Trời xanh của mỗi người" gồm 3 phần: Phần truyện với 16 truyện ngắn, Phần thơ với 20 bài thơ và Phần phụ lục rất đặc biệt với những sáng tác của bé Mí - Lưu Quỳnh Thơ và những bài viết về em, tặng em của những người thân yêu.

Xuân Quỳnh rất hợp với câu "Văn là người", trước hết ở Xuân Quỳnh trong cả đời sống lẫn văn chương đó là tình yêu, là sự cống hiến trọn vẹn cho tình yêu và người yêu. Vũ trụ của Xuân Quỳnh xoay quanh những người bà yêu. Lúc là người tình, khi trở thành người vợ, người mẹ, tình yêu đó trong bà vẫn dạt dào dâng hiến. 

Xuân Quỳnh được nhiều người biết đến với những bài thơ tình, nhưng viết cho thiếu nhi là mảng đề tài lớn trong sự nghiệp của bà. Xuân Quỳnh viết rất nhiều cho các em và bà viết thử nghiệm trên tất cả các thể loại cổ tích, đồng thoại, đồng dao, thơ, truyện. Viết cho thiếu nhi Xuân Quỳnh được đặt mình vào đứa trẻ để có thể nhìn ra những ngộ nghĩnh, chất thơ, nét đẹp của những điều đơn giản thường ngày. 

Xuân Quỳnh dựa vào kho cổ tích dân gian, dựa vào thế giới đồng dao để học cách trò chuyện với các em. Vốn dân gian qua Xuân Quỳnh không chỉ giàu có hơn trong ngôn ngữ, uyển chuyển hơn trong cách kể, mà còn là nơi bà gửi gắm những bài học thương yêu. Xuân Quỳnh giống như bà mẹ nhân hậu, không bao giờ bắt lỗi, bà tin ở bản năng hướng thiện của trẻ em. Vậy nên Cá chuối con của Xuân Quỳnh không ích kỉ, vô tâm trước sự hy sinh của người mẹ. Những cô cậu học trò "hiểu chuyện" trong Thầy giáo dạy vẽ, Người làm đồ chơi, Đứa trẻ nhút nhát, Con sáo của Hoàn… 

Một trang thơ được gắn với bức tranh màu tuyệt đẹp của họa sĩ Vũ Xuân Hoàn trong tác phẩm. (Ảnh: NXB Kim Đồng)

Nhân vật trong truyện ngắn Xuân Quỳnh đều là những người rất gần gũi: ông nội, ông ngoại, người bà, người cô, thầy giáo, bà bán bỏng, chú hề…  bối cảnh cũng nhỏ gọn trong tầm mức quan sát của các em. Với truyện, Xuân Quỳnh thể hiện khả năng quan sát tỉ mỉ, tinh tế, đọc từ vẻ bề ngoài những sâu sắc bên trong, gạn lọc để thấy được tầng sâu lắng, chìm khuất. Qua mỗi truyện, Xuân Quỳnh gửi gắm hạt giống yêu thương vào tâm hồn non nớt của các em, hướng các em sống sâu sắc hơn và có trách nhiệm với những người xung quanh.

Nhà thơ, Tiến sĩ Giáo dục học Nguyễn Thụy Anh có nhận xét rằng: "Chất thi sĩ trong con người nữ sĩ Xuân Quỳnh tồn tại mạnh mẽ bên cạnh bản năng người mẹ làm nên chất thơ bay bổng, tài hoa, thấm đẫm yêu thương mà không nôm na đơn giản, không thật thà minh họa cuộc sống". 

20 bài thơ đặc sắc được chọn lọc trong "Trời xanh của mỗi người" là 20 tiếng cười khúc khích, tràn ngập hạnh phúc của mẹ con bà. Vũ trụ thơ của mẹ và con chứa đầy sự tò mò, niềm vui, tình yêu của Xuân Quỳnh dành cho con và tình yêu của con dành cho mẹ Quỳnh. Có rất nhiều bài được độc giả nhiều thế hệ thuộc nằm lòng như: Chuyện cổ tích về loài người, Bầu trời trong quả trứng, Tiếng gà trưa…

"Trời xanh của mỗi người" là dấu mốc kỷ niệm 80 ngày sinh thi sĩ Xuân Quỳnh. (Ảnh: NXB Kim Đồng).

Xuân Quỳnh đã sống tận hiến trong cả cuộc đời và sáng tạo nghệ thuật. Nhà nghiên cứu văn học Lưu Khánh Thơ có chia sẻ: Tên khai sinh bé Mí là Lưu Quỳnh Thơ do ông nội Mí (nhà viết kịch Lưu Quang Thuận) đặt với nghĩa: Bài thơ của Quỳnh. Sau nhiều thăng trầm của cuộc sống Xuân Quỳnh có lẽ đã được hưởng niềm hạnh phúc viên mãn nhất khi là mẹ của bé Mí – cậu bé tài hoa.

Bé Mí đã cùng bố mẹ đi một chặng đường ngắn nhưng trọn vẹn trong tình yêu thương của những người ở lại. Trong tuyển tập kỷ niệm 80 năm ngày sinh Xuân Quỳnh, "Trời xanh của mỗi người" dành một phần trang trọng để tưởng nhớ về em Mí của mẹ Quỳnh. Trong đó, bạn đọc sẽ được đọc những bài thơ và truyện ngắn do Lưu Quỳnh Thơ viết. Ngoài thơ mẹ Quỳnh, còn có thơ bố Vũ (Lưu Quang Vũ) viết cho em, nhà văn Tô Hoài kể kỷ niệm của ông với chú bé Mí thích chơi tem. Những người thân trong gia đình cô Lưu Khánh Thơ, anh Lưu Tuấn Anh… viết về Mí.

Nữ thi sĩ Xuân Quỳnh. (Ảnh: GĐ)

"Trời xanh của mỗi người" là dấu mốc dịp kỷ niệm 80 năm ngày sinh thi sĩ Xuân Quỳnh. Với việc tinh tuyển các sáng tác của Xuân Quỳnh cho thiếu nhi, cuốn sách góp phần hoàn thiện chân dung văn học Xuân Quỳnh, nhắc nhớ những cống hiến của bà với văn học thiếu nhi. 

"Trời xanh của mỗi người" ghi dấu ấn nghệ thuật với hơn 40 bức tranh màu tuyệt đẹp của họa sĩ Vũ Xuân Hoàn. Mỗi bức tranh là một đối thoại của họa sĩ với tác giả, những ý tưởng của Xuân Quỳnh trong truyện, trong thơ tiếp tục được người họa sĩ sáng tạo bằng hình sắc. Mỗi trang sách "Trời xanh của mỗi người" được chăm chút tỉ mỉ với phần viết tay tên sách, tên truyện, tên bài thơ, mỗi chỗ ngừng, nghỉ cho mắt và cảm xúc đều được đội ngũ thiết kế cân nhắc phù hợp.

Cuốn sách "Trời xanh của mỗi người" là sự trân trọng đối với Xuân Quỳnh nói riêng và đối với những người yêu Xuân Quỳnh và yêu vẻ đẹp văn học nước nhà nói chung. 

Thi sĩ Xuân Quỳnh (1942 - 1988) sinh năm 1942 tại làng La Khê, xã Văn Khê, thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây (nay là quận Hà Đông, Hà Nội). Bà đến với nghệ thuật khi là diễn viên múa ở Đoàn Văn công nhân dân Trung ương và đã nhiều lần đi biểu diễn ở nước ngoài. Từ năm 1962 đến 1964, Xuân Quỳnh học Trường bồi dưỡng những người viết văn trẻ (khoá I) của Hội Nhà văn Việt Nam. Sau khi học xong, bà làm việc tại báo Văn nghệ, báo Phụ nữ Việt Nam. Với những đóng góp xuất sắc cho nền văn học Việt Nam, năm 2017, bà được truy tặng giải thưởng Nhà nước và Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

Nhà thơ Xuân Quỳnh đã in các tập thơ: Tơ tằm - Chồi biếc (thơ, in chung, Nhà xuất bản Văn học, 1963); Hoa dọc chiến hào (thơ, in chung, 1968);Gió Lào,cát trắng (thơ, 1974); Lời ru trên mặt đất (thơ, 1978); Sân ga chiều em đi (thơ,1984); Tự hát (thơ, 1984); Hoa cỏ may (thơ, 1989); Thơ Xuân Quỳnh (1992,1994); Thơ tình Xuân Quỳnh - Lưu Quang Vũ (1994); Hát với con tàu; Cây trong phố - Chờ trăng (thơ, in chung)… Ngoài ra, bà còn có nhiều tập thơ, sách viết cho thiếu nhi như: Bầu trời trong quả trứng (thơ thiếu nhi, 1982); Truyện Lưu Nguyễn (truyện thơ, 1985); Mùa xuân trên cánh đồng (truyện thiếu nhi - 1981); Bến tàu trong thành phố (truyện thiếu nhi, 1984); Vẫn có ông trăng khác (truyện thiếu nhi, 1986); Tuyển tập truyện thiếu nhi (1995); Chú gấu trong vòng đu quay (tập truyện)…